Kỳ thi THPT quốc gia: Có gì mới trong đề thi minh họa?

Trường ĐH Bách khoa TP.HCM đào tạo ngành kỹ thuật nên tổ hợp môn đặc thù toán, lý, hóa và toán, lý, tiếng Anh (riêng ngành kiến trúc có toán, lý, vẽ và toán, văn, vẽ). Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM bổ sung tổ hợp môn sử, văn, tiếng Anh để tạo điều kiện cho TS có môn thi lựa chọn thay thế môn toán vào các ngành xã hội nhân văn.

Trường ĐH Lạc Hồng có trung bình mỗi ngành 4 tổ hợp xét tuyển sinh. Trong đó toán, văn, tiếng Anh là một tổ hợp chung xét tuyển vào nhiều ngành của trường.

Trường ĐH Kinh tế – tài chính TP.HCM có tổ hợp môn mới văn, sử, tiếng Anh cho ngành ngôn ngữ Anh và tổ hợp văn, sử, địa cho ngành quản trị kinh doanh.

Trường ĐH Công nghệ TP.HCM có 3 tổ hợp môn mới gồm: toán, hóa, văn (các ngành kỹ thuật công nghệ và kinh tế); văn, sử, tiếng Anh (ngành ngoại ngữ); văn, sử, địa (khối ngành quản trị).

Trường ĐH Hoa Sen bổ sung một số tổ hợp mới, trong đó lưu ý khai thác các môn liên quan đến xã hội nhân văn như: toán, sử, tiếng Anh (dành cho 10 ngành quản lý, kinh tế); văn, tiếng Anh, địa lý; văn, tiếng Anh, lịch sử (dành cho ngành ngôn ngữ Anh).

Đề có sự phân hóa rõ ràng trong đó phần dễ chỉ yêu cầu thông hiểu những kiến thức cơ bản, còn phần khó là những kiến thức nâng cao, vận dụng để xét tuyển ĐH. Tỷ lệ phân hóa là 80% câu hỏi dễ và 20% câu hỏi khó, đáp ứng mục tiêu xét tốt nghiệp và tuyển sinh ĐH 2015.

Nhìn chung với đề này, HS ở mức độ trung bình có thể đạt được 4-5 điểm, đủ để xét tốt nghiệp. Dự đoán sẽ có nhiều HS đạt điểm 6. Những HS khá có thể đạt 7-8 điểm; chỉ có HS giỏi thực sự mới có thể đạt 9-10 điểm.

Tuy nhiên, hạn chế lại nằm ở phần đáp án. Chính cách giải dài dòng, phức tạp không đáng có ở một số câu làm HS có ấn tượng quá khó so với độ khó thật sự của chúng. Ở câu 7 về hình học giải tích Oxy, đáp án của Bộ khá dài dòng, rắc rối, hơn nữa đáp án này đã khai thác một số tính chất của đường tròn bàng tiếp mà HS sẽ rất khó nắm bắt. Chúng tôi có thể giải câu này theo cách khác chưa tới 10 dòng mà chỉ sử dụng định nghĩa của đường tròn bàng tiếp và không cần vẽ thêm bất kỳ đường nào như đáp án của Bộ. Ngoài ra, Bộ không nên cho những dữ kiện liên quan đến điểm C vì nó làm cho bài toán phức tạp một cách không cần thiết.

Tương tự, câu 10 là câu tìm giá trị nhỏ nhất, đây là câu khó nhất của đề, dành cho các HS giỏi. Câu này dễ hơn nhiều so với các câu đã ra thi trong các đề ĐH năm 2014. Tuy nhiên đáp án của Bộ lại quá phức tạp: Từ một biểu thức đại số, người ra đề đã “hình học hóa” bài toán rồi áp dụng một số phép biến đổi về vector để đi đến kết quả cuối cùng.

Có sự phân bố chưa hợp lý về dung lượng kiến thức ở đề minh họa. Cụ thể: Kiến thức lớp 12 có 5,5 điểm; lớp 10 có 3,5 điểm, trong đó có một câu khó của bài thi (1 điểm); lớp 11 có 1 điểm. Nếu phân bố kiến thức ở mức độ từ nhiều đến ít theo thứ tự lớp 12 – lớp 11 – lớp 10 thì sẽ hợp lý hơn. Dùng kiến thức lớp 10 đến 3,5 điểm như trong đề minh họa này là hơi nhiều. Trong phân bổ đó, có thể thấy ngay có câu không hợp lý, đó là câu hỏi về lượng giác và hỏi bằng kiến thức lớp 10, trong khi đó môn lượng giác kéo từ lớp 10 lên lớp 11.

Đề gồm 64 câu trắc nghiệm, 5 câu yêu cầu viết lại câu và đoạn văn gồm 140 từ. Số lượng câu như vậy là tương đối nhiều, e rằng HS không đủ thời gian làm bài. Đặc biệt phải HS giỏi mới hoàn thành được đề thi này. Ở phần bài viết luận, trong khi đề thi tốt nghiệp THPT năm trước yêu cầu khoảng 80 câu và chỉ cần thỏa mãn 3 tiêu chí đúng chủ đề, đúng số từ, đúng ngữ pháp thì đề thi minh họa yêu cầu số câu đã tăng gần gấp 2 lần. Điều này không chỉ khó đối với HS mà ngay cả giáo viên chấm thi cũng sẽ vất vả và sẽ có ý kiến khác nhau. Với mức độ như vậy cho thấy đề thi thiên về mục tiêu phân hóa để xét tuyển ĐH và hầu như quên đi mục đích quan trọng của kỳ thi THPT quốc gia là xét tốt nghiệp.

Đề thi môn hóa có 50 câu, trong đó có 40% câu hỏi tương đối dễ (tương đương với đề thi tốt nghiệp THPT trong những năm trước) và 60% câu hỏi khó (tương đương với đề thi ĐH năm trước). Theo tôi, học sinh có học lực trung bình môn hóa khó lòng đạt được điểm 5.

Nếu so với đề tuyển sinh ĐH khối C năm ngoái, đề này cũng không khác gì nhiều về độ khó. Nó chỉ khác ở chỗ đề mẫu này có thêm câu III (câu Atlat) là câu tương đối dễ, tạo điều kiện cho những HS chỉ có nhu cầu xét tốt nghiệp không bị rơi vào điểm liệt.

Còn so với đề thi tốt nghiệp năm ngoái thì cũng có câu khó hơn, nhưng điều này không ảnh hưởng tới việc đạt điểm đỗ tốt nghiệp của đa số HS.

Cách ra đề ở phần đọc hiểu dễ dàng đánh giá được trình độ đọc hiểu của thí sinh ở nhiều dạng văn bản khác nhau. Tuy nhiên, quan điểm của Bộ là đề thi hướng nhiều đến cuộc sống, phát huy sáng tạo, khơi dậy quan điểm, chính kiến cá nhân của thí sinh về các vấn đề xã hội… nhưng nhìn vào đề thi minh họa ta thấy chất xã hội còn khá khiêm tốn… Bố cục trình bày, thang điểm chưa hợp lý.

Đề cho khá dài, với thời gian làm bài 180 phút chủ yếu đề hướng đến mục đích phân loại xét tuyển. Trong khi đó, phần lớn thí sinh thi môn ngữ văn để xét tốt nghiệp là chủ yếu. Cho nên cần có ngưỡng “giảm tải” cho đề thi, cho thí sinh. Vì vậy câu nghị luận xã hội (câu 1, phần II) nên yêu cầu viết trong khoảng từ 400 – 600 chữ. Khuyến khích cho điểm cao bài làm 600 chữ để phân loại.

Nên ra theo dạng tích hợp với câu hỏi nhiều vế, nhiều mức độ dễ – khó khác nhau trong một bài làm văn để tránh thí sinh ngộ nhận làm thành hai bài riêng biệt (đây là lỗi rất phổ biến của thí sinh trong kỳ thi tốt nghiệp 2014) và để phân biệt trình độ của thí sinh.